N. Sait EKİ

- BOLVADİN’ DE  “İLK” LER -
BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ ?

     1-  Bolvadin’in ilk isminin “geniş otlaklı ova” anlamına gelen, “Polybotos- Polybotum” olduğunu...

      2- İlk haşhaş ekiminin M.Ö. II. Yüzyılda  yapıldığını ve  “Afion” dendiğini... 

    3-  Bolvadin’de ilk  paranın roma döneminde, o günkü adıyla “Julia Kenti”nde bronz sikke olarak bastırıldığını...

    4-  Bolvadin ve çevresinin 1170 yılında Türklerin eline geçip, Türkleştiğini...

      5- Kırkgöz  Köprüsü’nün ilk defa, MÖ.1344'de  Hitit Kralı II. Murşil tarafından;  ikinci olarak Bizans İmparatoru    I. Manuel  Kommen tarafından 1150 yılında  “ kırk göz”  olarak yapıldığını;  16. yüzyılda da  Kanuni’nin emriyle  Mimar  Sinan tarafından uzatılıp, altmış dört göze çıkarıldığını... 

     6-Bolvadin’in  on bin yıllık tarihi olduğunu... ilk olarak Frikyalılar, Lidyalılar ve Persler’in yurt edindiklerini... 

     7- Alaca  Mescidi ve Çeşmesi’nin  Selçuklu döneminde, 1278  yılında Bayram İbn-i Abdullah tarafından yaptırıldığını  ve 1553'de  Kanuni zamanında camiye çevrildiğini...

    8-1572  yılında Bolvadinde 17 mahalle 66 köy bulunmakta  iken, bugün 49 mahalle, 13 köy bulunduğunu...

    9-Yunanlılar’ın,  karargah kurdukları Dura Yeri Harabeleri' ne, 20 Ağustos 1921’ de gelip,  24 Eylül 1921’de terkettiklerini ve  34 gün kaldıklarını...

     10--  Yunanlılar tarafından yakılan “Yanık Kışla” nın,  1894 yılında II. Abdülhamit tarafından yaptırıldığını...

     11--  Alaca Camii’nin 1278;  İmaret Camii’nin 1481;    Çarşı Camii’nin 1904;    Tahtalı Camii’nin 1907 yıllarında yapıldığını...    

   12--  Harf inkılabından sonra, yeni harflerle  öğrenim gören ilk bayanın, Naime GÖKER olduğunu...

    13--  Şu anki Atatürk İlköğretim Okulu’nun olduğu yerin eskiden “Garipler Mezarlığı” olduğunu...

      14--  1927 yılında Bolvadin nüfusunun  8  bin olduğunu...

       15-- 1945  yılında  ortaokulun açıldığını... 1958 yılında ise Bolvadin Lisesi’nin açıldığını...

       16--  Cumhuriyetten önceki ortaokulun “Bolvadin Rüştiyesi” adı altında 1864 yılında açıldığını ve 1921 yılında kapandığını... 

     17--  İlk mahalli gazetelerin,1924 yılında   "Bolvadin Haber" ve 1948 yılında  “Bolvadin Demokrat”  adı altında yayın hayatına başladığını...

     18--  Dünyanın en uzun yaşayan ikinci kişisi olan ve Çarşı Camii’nin ahşap tavan süslerini de yapan Hamza Usta (Turan) ın, 1928 yılında 148 yaşında öldüğünü...

     19--  İlk  posta-telgraf teşkilatının 1832 yılında Âyan Abdülkadir Ağa tarafından kurulduğunu; 1850 yılında da  belediye başkanı Hacı Mehmet Ağa tarafından, eski postanenin olduğu yere ahşap  bina olarak yaptırıldığını... 

     20--  1827 yılında 150 çeşit mesleğin olduğunu, 1900’lü yıllarda  65 tane pekmez-ağda imalathanesi;  80  ayakkabı imalathanesi;  95 terzi;   30 de tane yağ imalathanesi olduğunu...

    21-- Türkiye'nin ilk özel bankasının 1914 yılında "Bolvadin Bankası" adı altında açıldığını; 1872  yılında Ziraat Bankası’nın ve Fransızlar tarafından kurulan Osmanlı Bankası’nın olduğunu;  Ziraat Bankasının Türkiye’nin 22.  şubesi olarak açıldığını...

     22--  Kanuni Sultan Süleyman’ın Eylül 1553’te  Bolvadin’e geldiğini... 

    23--  Mustafa Kemal Atatürk’ün  Kurtuluş Savaşı sırasında  Bolvadin’e iki kere geldiğini;  ilk gelişinin 9 Aralık 1921;   diğerinin 22 Şubat 1922  günü olduğunu;   “Kılıçoğlu İbrahim Ağa Konağı” nda kaldığını...

     24--  Evliya Çelebi’nin, 18 Eylül 1643 yılında  Bolvadin’e geldiğini...

      25--  1946 yılında Bolvadinli olarak ilk defa mebus seçilen kişinin Mehmet AŞKAR olduğunu...

    26--  Cumhuriyet tarihinde sekiz milletvekili çıkardığımızı,  bunlardan ikisinin bakanlık yaptıklarını....

     27--  Bolvadinspor Kulübü’nün 1926 yılında kurulduğunu...

     28--  İlk olarak, aküyle çalışan radyonun,  İkinci Dünya Harbi sırasında 1943 yılında halkevi’nde dinlenmeye başlandığını...

     29--  Horan Parkı’nın, 1955 yılında zamanın belediye başkanı Süleyman Kabadayı ve Ziraat Yüksek Mühendisi Alaattin GÜMÜŞ ile   Ziraatçi Abdurrahim GÜMÜŞ tarafından imar edildiğini...

     30--  İlk sessiz sinemanın 1937 yılında Park Gazinosu’nda gösteriye açıldığını;  ilk sesli sinemanın ise şu anki   Köksoy Sineması’nın olduğu yerde 1938 yılında “Bizim Sinema” adıyla açıldığını....

    31--  Bolvadin Belediyesi’ne ait ilk buharlı elektrik santralinin 1938 yılında, şu anki  “Tedaş”  binasının olduğu yerde kurulduğunu ;  akşamları 17.00 - 23.00 saatleri arasında şehre elektrik verildiğini ve çok kişinin 5-10 yıl sonra evlerine elektrik bağlatabildiklerini.... 

    32--  İlk olarak ayakkabı fabrikasının 1950 yılında Kunduracı Mahmut KIZILTOPRAK’ın “Bozkurt Lastik Fabrikası” adı altında fabrika açtığını...

     33--  Cumhuriyetten önce 17 medresenin olduğunu...

     34--  Son  yüzyıl  içerisinde  merkezi  Bolvadin  olan  depremlerin büyüklerinin, 1914   (500 ölü), 1944  ve  2000 tarihlerinde olduğunu... 

     35-- Bademli Mahallesi’nin bulunduğu yerin,   badem ağaçlarının olduğu bir koruluk olduğunu... 

    36-- Başka şehirde olsa etrafına villaların yapılabileceği, şehrimize 5 km uzaklıkta olan, doğa harikası  Eber Gölü’müzü,    insanımızın % 90’ ının henüz hiç görmediğini...

      37-- TRT’ nin  hazırlayıp yayınladığı,Osmanlı Devleti’nin kuruluşunu ve Kurtuluş Savaşı’nı konu alan “Kuruluş” ve  “Küçük Ağa”  dizilerinin yönetmeninin hemşehrimiz Yücel ÇAKMAKLI olduğunu...

     38-- Kendi dalında dünyanın birinci fabrikası olan “Bolvadin Alkaloidleri Fabrikası”nın 1974 yılında zamanın Devlet Bakanı  Korkut ÖZAL  tarafından atıldığını ve Haziran 1981’de üretime başladığını...

     39-- Bolvadin’in en büyük özel fabrikası olan “Avşar Emaye Fabrikası” nın 400’e yakın işçi çalıştırıp, dünyanın pek çok ülkesine ihracat yaptığını...

     40-- Bolvadin’deki sülalelerin tamamına yakınının “Yörük” ve “Türkmen” aşiretine mensup olduğunu....

     41-- Merkezde,  ibadete açık  47 camii olduğunu...

     42--  İlk eczaneyi  1914  yılında  Eczacı Raci Bey’in açtığını...

 

     43-- 1870’den bugüne kadar, 92  kaymakamın görev yaptığını... 

     44-- 1800’den günümüze kadar, 26  müftünün görev yaptığını... 

    45-- 1800  yılından günümüze kadar 52 belediye başkanının görev yaptığını...

     46-- Şu an görev yapan, 15 profesör ve 22  doçentin, Bolvadinli olduğunu...

     47-- Bolvadin'in ve Bolvadin insanının tarihinin, kültürünün belirtildiği vesikaların, araştırmacı-yazar Muharrem BAYAR'ın arşivinde olduğunu...

 

    48-- “MAN” ve “FORD” Kamyonlarını Bolvadin’e ilk defa        Necati TAKTAK’ın getirdiğini…   

    49-- 2003   yılında 68 bayan;  102 erkek olmak üzere toplam 170 kişinin öldüğünü…
            2004 
 
Yılında 72 bayan;  96 erkek olmak üzere toplam 168  kişinin öldüğünü…
          2009
    Yılında  81 bayan;  115 erkek olmak üzere toplam 196 kişinin öldüğünü… 

50--2009 Yılı nüfus sayımına göre, Bolvadin merkezde 31.284   kişinin yaşadığını;  bunlardan 15.558’  inin erkek olduğunu; 15.726’ sının ise kadın olduğunu…

51--2009 Yılında Bolvadin merkezde 248  çiftin evlendiğini;  en az evlilik yapılan ayın Mart (5 evlilik ),  en çok evlilik yapılan ayın Temmuz (71 evlilik ) olduğunu…

52--2010 Yılında 75 kadın;  103 erkek olmak üzere, toplam 178 kişinin öldüğünü…

53--2010 Yılında merkezde 298 çiftin evlendiğini;  en az evlilk yapılan ayın, 10 evlilik ile Nisan ayı;  en çok evlilik yapılan ayın, 61 evlilik ile Temmuz ayı olduğunu...

54-- 2011  Yılında merkezde 346 çiftin evlendiğini;  en az evlilik yapılan ayın 9 evlilikle Ocak ;  en çok evlilik yapılan ayın 60 evlilikle Temmuz  olduğunu…

55-- 2011 Yılında merkezde 69 kadın;  97 erkek olmak üzere, 166 kişinin öldüğünü…

 

 

                                    B İ L İ Y O R   M U S U N U Z ?

 

Araştırma:  N. Sait EKİCİ    

 


 

   
   
 
 
 
 
 
 
 
 
   
     
   
   
   
   
 

 

elektronik posta: nursaid@mynet.com

  Şu an yöresel türkülerimizden "Bolvadin Havası"nı dinliyorsunuz.